Wyjątkowe właściwości witaminy D
Do niedawna witamina D kojarzona była jedynie z korzystnym wpływem na kości i zęby. Naukowcy wykazali jednak, że pobudza ona także układ odpornościowy do walki z infekcjami. Bez niej limfocyty T pozostają uśpione i nie zapewniają odpowiedniej ochrony przed mikroorganizmami i wirusami1. Witamina D ma szereg zalet – nie tylko wpływa na odporność, ma także znaczenie w zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym, zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe, sercowo-naczyniowe, cukrzycę, nadciśnienie, choroby autoimmunizacyjne, metaboliczne, a nawet depresję2. Warto pamiętać, że 1000 pierwszych dni życia dziecka, już od momentu poczęcia, ma fundamentalne znaczenie dla jego zdrowia teraz i w dorosłym życiu. W okresie tego intensywnego rozwoju i wzrostu niemowlę jest szczególnie wrażliwe na nadmiar lub niedobór składników odżywczych. Poprzez prawidłowe żywienie, dopasowane do potrzeb wrażliwego organizmu, rodzic ma realny oraz długotrwały wpływ na zdrowie dziecka teraz i w przyszłości.
Źródła witaminy D
W organizmie może pochodzić ona z trzech źródeł – pierwsze to synteza skórna, do której dochodzi pod wpływem promieni słonecznych. W klimacie, w którym znajduje się Polska, trudno o wystarczającą ilość syntetyzowanej witaminy D3. Zwłaszcza że latem rodzice stosują u dzieci kremy z filtrem, unikają mocnego słońca, natomiast w okresie jesienno-zimowym słońca jest na tyle mało, że synteza witaminy D w skórze właściwie nie zachodzi. Drugim źródłem witaminy D jest dieta. Ta stosowana jesienią powinna być bogata w produkty zawierające witaminę D i nie powinno brakować w niej składników zawierających inne, cenne witaminy oraz składniki mineralne. Witaminę D znajdziemy w tłustych rybach (takich jak makrela, łosoś, pstrąg, śledź), żółtku jaja oraz produktach wzbogaconych w witaminę D, takich jak mleczne kaszki dla niemowląt i małych dzieci czy mleko modyfikowane. Aby zapewnić dziecku dzienną dawkę witaminy D bez stosowania produktów wzbogacanych, musiałoby ono zjadać ogromne ilości wymienionych produktów – kilkaset gramów ryb morskich, kilkadziesiąt jaj kurzych, kilka kilogramów sera żółtego, kilkanaście litrów mleka krowiego dziennie. W związku z tym w celu uniknięcia niedoborów konieczne jest włączenie trzeciego źródła witaminy D czyli suplementacji.
Uzupełnienie jesiennych deficytów
Według zaleceń dla Europy Środkowej niezależnie od sposobu karmienia i pory roku dzieci od urodzenia do 3. roku życia powinny mieć suplementowaną witaminę D w następujących dawkach:
- 400 IU (10 μg) dla noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia,
- 400-600 IU (10-15 μg) dla niemowląt między 6. a 12. miesiącem życia, w zależności od dawki przyjmowanej z pożywieniem,
- 600-1000 IU (15-25 μg) dla dzieci po 1. roku życia, zależnie od masy ciała, w miesiącach wrzesień-kwiecień, a przez cały rok, jeśli nie jest zapewniona efektywna synteza skórna witaminy D w miesiącach letnich4.
Górna bezpieczna całkowita dawka dobowa witaminy D wynosi 1000 IU (25 μg) dla niemowląt oraz 2000 IU (50 μg) dla dzieci w wieku od roku do 10 lat5. Niestety brak regularnej suplementacji witaminy D to od wielu lat kluczowy problem w Polsce. Badania wykazały, że wraz z wiekiem niemowlęcia obniża się częstość suplementacji oraz stosowane są nieodpowiednie dawki. Skutkuje to niedoborami – badania biochemiczne potwierdzają wysoki wskaźnik niedoboru witaminy D już u niemowląt6.
Witamina D nie tylko dla dzieci
Warto edukować rodziców o roli witaminy D. Wiele mówi się o tym, że stosowanie suplementów witaminowych nie zawsze jest korzystne dla zdrowia, jednak witamina D jest tutaj wyjątkiem. Z uwagi na fakt, że deficyty witaminy D dotykają wszystkich, zaleca się jej suplementację w każdej grupie wiekowej. Witamina D ma znaczenie dla zdrowia dziecka jeszcze w okresie ciąży, a nawet wcześniej. O suplementacji powinny pamiętać więc kobiety w ciąży, a nawet planujące ciążę. Zwłaszcza że kobiety ciężarne należą do grupy zwiększonego ryzyka niedoboru witaminy D.
