Oliwa z oliwek – tłuszcz młodości

Zainteresowanie oliwą na całym świecie ma podstawy głownie zdrowotne. Oliwa nie tylko wybornie smakuje, ale też uważana jest za „najzdrowszy” tłuszcz posiadający właściwości dobroczynne.

Niepozorny owoc

Oliwki rosną na wiecznie zielonych drzewach, osiągających wysokość 10-20 m. Drzewo rośnie powoli, zaczyna owocować po ok. 10 latach, ale za to może żyć aż 2000 lat! Owoce zielone są niedojrzałe, a gdy dojrzeją zmieniają kolor na czarny. Najwspanialszą oliwę uzyskuję się z oliwek, które w 1/3 mają czarną barwę. Mimo prób mechanizacji zbiorów stwierdzono, iż najlepszą oliwę uzyskuje się z oliwek zbieranych ręcznie. Oliwki nie mogą długo czekać na przetworzenie. Wkrótce po zebraniu są przebierane i myte, a potem miażdżone, kruszone lub mielone. Następnie rozkłada się uzyskaną masę i ugniata specjalnymi prasami, wyciskając w ten sposób sok. Kolejny etap to usunięcie wody i zanieczyszczeń. Cały proces trwa ok. godziny. Z 0,5 tony oliwek uzyskuje się 15 galonów (ok. 57 litrów) oliwy extra virgine. Na koniec pozostaje przelanie oliwy do butelek.

Oliwa oliwie nie równa

Virgin olive oil jest uzyskiwany z oliwek w sposób, który nie zmienia ich podstawowych własności. W rezultacie powstaje całkowicie naturalny produkt, posiadający cechy świeżych owoców. Wyróżnia się trzy rodzaje tej oliwy:

• Extra – oliwki zbierane są ręcznie, a tłoczenie na zimno następuje w ciągu 24 h po zbiorach. Oliwy opatrzone taką nazwą pochodzą z pierwszego tłoczenia i są najwyższej jakości.
• Average – produkowana z owoców bardziej dojrzałych niż extra virgin olive.
• Strong – oliwa o najbardziej wyrazistym smaku i aromacie.

Na rynku możemy także spotkać oliwy z oliwek tłoczone na gorąco oraz oczyszczane za pomocą rozpuszczalników chemicznych. Takie oliwy mają znacznie niższe wartości odżywcze i sensoryczne.

Co w oliwie pływa?

Oliwa z oliwek jest bogata w jednonienasycone kwasy tłuszczowe, które wywierają dobroczynne działanie na organizm ludzki. Powodują m.in. obniżenie poziomu cholesterolu LDL, a podnoszą poziom HDL. Oliwa zawiera substancje chemiczne zapobiegające chorobom nowotworowym, wpływa na obniżenie ciśnienia krwi. Zaobserwowano, że mieszkańcy Krety, gdzie spożycie oliwy jest największe na świecie, rzadko chorują na serce i choroby nowotworowe. Zawarte w oliwie substancje przeciwutleniające, przyswajane przez komórki, mogą spowalniać procesy starzenia. Wzmacniają błony komórkowe i dzięki temu komórki stają się mniej podatne nauszkodzenia spowodowane przez wolne rodniki. Oliwa w oliwek zawiera także kwas oleinowy, a podejrzewa się, że kwas ten powoduje spadek zachorowań na astmę i alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa. Ponadto oliwa pomaga przy stwardnieniu tętnic, kamicy żółciowej, nieżycie i owrzodzeniu żołądka oraz obstrukcjach.

Produkcja oliwy z oliwek

A skąd oliwa trafia na półki sklepowe? Światowa powierzchnia uprawy oliwek wynosi obecnie blisko 11 mln ha. Oliwę z oliwek produkuje się w 32 państwach znajdujących się na wszystkich kontynentach. Wielkość produkcji oliwy według szacunków FAO obecnie wynosi 2,886 mln ton. Największym producentem jest Hiszpania, z poziomem produkcji sięgającym 1,2 mln ton oliwy, co stanowi 42% jej ogólnej ilości. Kolejnymi ważnymi wytwórcami są Włochy (0,6 mln ton, 21% światowej produkcji), Grecja (0,33 mln ton, 11,5%), Tunezja (0,2 mln ton, 7%), Syria (0,15 mln ton, 5%), Turcja i Maroko (po około 0,09 mln ton, po 3%) oraz Portugalia, Algieria i Libia. Powyższe kraje dostarczają na rynek światowy ponad 95% oliwy. Od kilku lat obserwuje się wzrost produkcji oliwek na wszystkich kontynentach.

Rynek oliwy w Polsce

Rynek oliwy z oliwek w Polsce należy do tzw. młodych rynków, z możliwościami znacznego wzrostu. Jego rozwój zdynamizowało przystąpienie Polski do UE i pojawienie się wraz z otwarciem granic wielu nowych produktów oraz dystrybutorów. W efekcie w ofercie handlowej znajduje się obecnie dość szeroki asortyment omawianego produktu. Badania rynkowe wskazują, że oliwy wkraczają do polskiego menu dość wolno, stając się głównie substytutem olejów w sałatkach, surówkach, czy sosach. Według badań Millward & Brown SMG/KRC z 2008 r. 90% polskich konsumentów dodaje oliwy wyłącznie do sałatek. Przeciętne spożycie oliwy z oliwek w gospodarstwach domowych ogółem w latach 2000-2008 zwiększyło się ponad dwuipółkrotnie, z poziomu 0,072 l/osobę/rok do 0,192 l/osobę/rok. Na tle krajów europejskich spożycie oliwy z oliwek w Polsce kształtuje się na bardzo niskim poziomie. Jak wynika z danych FAO, w 2007 roku kraj nasz pod względem spożycia oliwy z oliwek zajmował wśród wszystkich członków UE przedostatnie miejsce ze spożyciem 120 g/osobę/rok. Mniejsza konsumpcja oliwy charakteryzowała jedynie Litwę (70 g/osobę/rok). Największe spożycie wyróżnia natomiast trzy kraje: Hiszpanię, Włochy i Grecję i wynosi od blisko 12 kg do około 16 kg/osobę/rok.

dr Aleksandra Czarnewicz-Kamińska

www.dieta.fit.pl