1. Ból podczas jedzenia i mówienia
Jeśli czujesz ból w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego, który nasila się przy żuciu, rozmowie czy szerokim otwieraniu ust, to pierwszy sygnał ostrzegawczy. Często wynika on z przeciążenia mięśni żucia lub nieprawidłowej pracy tzw. krążka stawowego, działającego jak „poduszka amortyzująca” ruchy żuchwy.
– Nawet dentyści coraz częściej oceniają funkcjonowanie stawów już podczas rutynowych wizyt – tłumaczy lek. dent. Andrii Shelefontiuk z Medicover Stomatologia. – Manualne badanie i diagnostyka radiologiczna pozwalają wcześnie wykryć nieprawidłowości, zanim pojawią się poważniejsze objawy.
2. Klikanie, trzaski i przeskakiwanie
Słyszalne trzaski lub klikanie podczas otwierania ust to klasyczny objaw TMD. Oznaczają, że krążek stawowy nie przesuwa się prawidłowo.
– Gdy ulega przemieszczeniu, ruch żuchwy staje się niestabilny i pojawia się charakterystyczny dźwięk – wyjaśnia dentysta. – Początkowo nie ogranicza on otwierania ust, ale z czasem może prowadzić do stanów zapalnych i degeneracji stawu.
Uwaga: jeśli żuchwa czasem się „blokuje” lub przesuwa na jedną stronę, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty – to objaw zaawansowanego przemieszczenia krążka.
3. Bóle głowy, karku i barków
Jednym z najbardziej podstępnych objawów dysfunkcji SSŻ są nawracające bóle głowy i szyi. Wynikają one z napięcia mięśni żucia, które współpracują z mięśniami karku i barków.
– To układ naczyń i mięśni działający jak naczynia połączone – mówi lek. dent. Shelefontiuk. – Gdy żuchwa pracuje nieprawidłowo, napięcie przenosi się na głowę i szyję, powodując bóle przypominające migrenę lub sztywność karku.
Często towarzyszy temu bruksizm, czyli nieświadome zaciskanie zębów – zwykle pod wpływem stresu, zarówno w nocy, jak i w ciągu dnia.
4. Objawy mniej oczywiste: szumy uszne i zawroty głowy
Problemy ze stawami skroniowo-żuchwowymi mogą też dawać mniej typowe objawy: szumy uszne, zawroty głowy, problemy ze snem czy uczucie pełności w uszach.
Staw SSŻ leży tuż przy kanale słuchowym, a jego stan zapalny może wpływać na ucho wewnętrzne. Dodatkowo nerw trójdzielny, odpowiedzialny za czucie w twarzy, ma połączenia z układem słuchowym – dlatego mózg może błędnie interpretować bodźce z przeciążonego stawu jako dźwięki.
Zawroty głowy z kolei wynikają z napięcia mięśniowego i zaburzeń krążenia w okolicy błędnika. Nic dziwnego, że wiele osób trafia najpierw do neurologa lub laryngologa, zanim trafi do… dentysty.
5. Diagnostyka – jak sprawdzić, czy to TMD?
Jeśli podejrzewasz u siebie zaburzenia SSŻ, pierwszym krokiem jest konsultacja stomatologiczna lub fizjoterapeutyczna. Specjalista przeprowadzi wywiad, oceni ruchomość żuchwy i napięcie mięśni.
W nowoczesnych gabinetach stosuje się m.in. kondylografię – bezbolesne, cyfrowe badanie, które z niezwykłą precyzją pokazuje, jak pracują Twoje stawy.
Dodatkowo wykonuje się pantomogram (zdjęcie RTG wszystkich zębów i kości szczęki) lub tomografię stożkową (CBCT), by ocenić budowę i stan tkanek.
6. Leczenie i profilaktyka
Leczenie TMD jest zawsze indywidualne i interdyscyplinarne – często obejmuje współpracę stomatologa, fizjoterapeuty, a czasem psychologa.
Najczęściej rozpoczyna się od terapii manualnej i ćwiczeń rozluźniających mięśnie żucia, czasem wspieranych specjalnymi szynami relaksacyjnymi.
Bardzo ważna jest też świadomość problemu i codzienne nawyki: unikanie żucia gumy, ograniczenie twardych pokarmów, rozluźnianie żuchwy w stresie i utrzymywanie prawidłowej postawy ciała.
Stawy skroniowo-żuchwowe to niewielkie struktury o ogromnym znaczeniu. Ich przeciążenie może dawać objawy w całkiem innych częściach ciała – od uszu po kark. Dlatego jeśli czujesz ból, słyszysz trzaski lub zauważasz, że szczęka nie pracuje tak jak dawniej, nie bagatelizuj tego.
Wczesna diagnostyka pozwala uniknąć bólu, stanów zapalnych i poważniejszych konsekwencji. Wystarczy jedna wizyta, by Twoja żuchwa znowu mogła pracować płynnie i bez bólu.
