Hormony — delikatna orkiestra, którą łatwo rozstroić
Hormony pełnią w organizmie rolę dyrygenta. Gdy działają harmonijnie, czujemy energię, stabilność, lepszy nastrój i dobrą formę. Gdy coś zaburza ich równowagę — skutki mogą pojawić się szybciej, niż myślimy.
Jak mówi ginekolożka i endokrynolożka dr Li-Shei Lin, hormony reagują nie tylko na stres czy dietę, ale również na substancje obecne w codziennych produktach. Wysokoprzetworzona żywność, toksyny środowiskowe czy tzw. „wieczne chemikalia” mogą zakłócać pracę układu hormonalnego, wpływać na cykl menstruacyjny i zaburzać płodność.
Świadome gotowanie — dlaczego to takie ważne?
To, czego używamy w kuchni do jedzenia, przechowywania i przygotowywania posiłków, ma realne znaczenie dla zdrowia — szczególnie w ciąży i w okresach pełnych zmian hormonalnych.
Jak podkreśla ginekolożka i położna dr Annemarie Braun, ograniczenie kontaktu z potencjalnie szkodliwymi substancjami jest jednym z najprostszych sposobów wspierania równowagi hormonalnej.
Problem w tym, że temat wciąż nie jest szeroko regulowany, brakuje przejrzystych zasad, a dostęp do bezpiecznych produktów często zależy od budżetu. Dlatego eksperci podkreślają: świadomość to pierwszy krok. Wiedząc, jakich materiałów unikać, możesz realnie zmniejszyć obciążenie dla organizmu.
Jak chemikalia ingerują w hormony?
Nie chodzi wyłącznie o to, co jemy — ale również z czego jemy i w czym gotujemy.
Endokrynolożka dr Sheeva Talebian wyjaśnia, że wiele codziennych przedmiotów zawiera tzw. substancje zaburzające gospodarkę hormonalną (endocrine disruptors). Na liście najczęściej wymienia się:
-
BPA — uwalnia się z niektórych plastików, zwłaszcza pod wpływem ciepła,
-
PFAS — „wieczne chemikalia” obecne w teflonie, opakowaniach żywności czy tkaninach,
-
ftalany — spotykane w miękkich plastikach i produktach zapachowych.
Według ekspertów szczególnie kobiety w ciąży powinny uważać na kontakt z tymi substancjami, bo ich układ hormonalny pracuje wtedy wyjątkowo intensywnie.
Dzieci i nastolatki w grupie ryzyka
Choć dużo mówi się o kobietach w ciąży, ryzyko dotyczy również najmłodszych.
Dietetyczka Małgorzata Zychalska tłumaczy, że organizmy dzieci dopiero się kształtują — narządy, układ hormonalny i system detoksykacji nie działają jeszcze tak skutecznie jak u dorosłych. To oznacza, że nawet niewielka ilość szkodliwych związków może mieć na nie silniejszy wpływ.
Efektem mogą być:
-
problemy z koncentracją,
-
zaburzenia pracy tarczycy,
-
większe ryzyko insulinooporności i otyłości.
Co więcej, błędy często zaczynają się w samej kuchni. Najczęstsze z nich? Podgrzewanie jedzenia w plastiku lub folii, przechowywanie tłustych potraw w plastikowych pojemnikach i przekonanie, że żywność ekologiczna automatycznie jest wolna od kontaktu z chemikaliami.
Czego unikać w kuchni?
Plastikowe pojemniki
Plastik reaguje na temperaturę — podgrzewanie go w mikrofalówce uwalnia BPA i ftalany. Zamiast tego warto stawiać na szkło, stal nierdzewną lub silikon.
Plastikowe przybory kuchenne
Coraz więcej badań wskazuje, że niektóre z nich zawierają środki ognioodporne, również powiązane z zaburzeniami hormonalnymi. Lepszym wyborem są akcesoria drewniane.
Patelnie teflonowe
Naczynia z PFAS mogą uwalniać szkodliwe substancje, zwłaszcza gdy są przegrzane lub porysowane. Bezpieczniej wybierać stal nierdzewną, ceramikę lub żeliwo.
Folia spożywcza
Zwłaszcza w kontakcie z ciepłym jedzeniem może przenosić ftalany. Jeśli już jej używasz — nie pozwalaj na kontakt z potrawą. Lepsze są bees wraps, szkło lub ceramiczne pojemniki.
Plastikowe butelki
Zostawione w ciepłym miejscu mogą wydzielać mikroplastik i BPA. Eksperci zalecają zamianę na szkło lub stal nierdzewną.
Proste zmiany — duża różnica
Niezależnie od wieku, planów rodzicielskich czy stanu zdrowia — każdy może zrobić coś dla swojego układu hormonalnego.
Najważniejsze kroki zaczynają się w kuchni:
-
przechowywanie posiłków w szkle,
-
unikanie plastiku w wysokiej temperaturze,
-
wybieranie trwałych naczyń zamiast jednorazowych,
-
świadome gotowanie z jak najmniejszą ilością przetworzonych materiałów.
To małe decyzje, ale ich wpływ na zdrowie może być naprawdę duży.
