Epidemia XXI wieku nabiera tempa
Prognozy dla Polski nie są optymistyczne. Już za pięć lat – do 2030 roku – z cukrzycą może zmagać się ponad 4 miliony Polaków. Jednocześnie eksperci przewidują wzrost zachorowań na nowotwory o niemal 30%. Co niepokojące, te dwie groźne choroby często idą w parze – wśród osób leczonych onkologicznie cukrzyca dotyka nawet co szóstego pacjenta (8-18% w zależności od rodzaju nowotworu).
Dlaczego te choroby tak często współwystępują?
Za tę niepokojącą tendencję odpowiada współczesny styl życia. Nadmiar kilogramów, siedzący tryb życia, chroniczny stres i niezdrowa dieta – to wspólne mianowniki obu schorzeń. Badanie PolSenior2 pokazuje skalę problemu: wśród seniorów z cukrzycą zdecydowanie częściej diagnozuje się inne choroby przewlekłe. Po 60. roku życia sytuacja dramatycznie się pogarsza – trzy piątych osób między 60 a 74 rokiem życia boryka się z długotrwałymi problemami zdrowotnymi.
Błędne koło: jak cukrzyca i rak się wzajemnie podsycają
Magdalena Siuba-Strzelińska, dietetyk kliniczny współpracująca z Fundacją Nutricia, tłumaczy mechanizm tego zjawiska:
– Długotrwale podwyższony poziom glukozy we krwi wywołuje przewlekły stan zapalny, który stanowi podatny grunt dla rozwoju komórek rakowych. Z kolei terapie przeciwnowotworowe mogą destabilizować gospodarkę węglowodanową i prowokować wystąpienie cukrzycy – wyjaśnia ekspertka.
Na kontrolę cukru u pacjentów onkologicznych wpływa też szereg dodatkowych czynników: niewłaściwe odżywianie, brak ruchu, nadmierna masa ciała, stres psychiczny czy infekcje towarzyszące.
Podwyższone ryzyko konkretnych nowotworów
Osoby z cukrzycą częściej niż reszta populacji rozwijają określone typy nowotworów złośliwych, w tym:
- raka piersi
- raka jajnika
- raka endometrium
- raka prostaty
- raka trzustki
- raka jelita grubego
Leczenie onkologiczne a poziom cukru
Terapia przeciwnowotworowa często prowadzi do hiperglikemii – szczególnie u osób, które już wcześniej chorowały na cukrzycę. Przyczynami są:
- działanie niepożądane niektórych cytostatyków
- stosowanie kortykosteroidów
- stres fizjologiczny związany z chorobą
U części pacjentów zaburzenia te mają charakter przejściowy i ustępują po zakończeniu leczenia. Nowsze formy terapii, jak immunoterapia, również mogą wpływać na metabolizm glukozy. Dlatego systematyczna kontrola poziomu cukru w trakcie leczenia onkologicznego jest tak istotna.
Żywienie jako element terapii
– Gdy dwie choroby przewlekłe występują jednocześnie, ich negatywny wpływ na organizm się mnoży – podkreśla Magdalena Siuba-Strzelińska. – Kluczowe jest kompleksowe podejście: edukacja pacjenta, monitorowanie masy ciała oraz indywidualnie zaplanowana dieta.
Osoby zmagające się równocześnie z cukrzycą i nowotworem często borykają się z niedoborami żywieniowymi i niekontrolowaną utratą masy ciała, zwłaszcza tkanki mięśniowej. To osłabia organizm i komplikuje proces leczenia. W takich sytuacjach lekarz może zalecić specjalistyczne żywienie medyczne, które dostarcza niezbędnych białek, witamin i minerałów wspierających regenerację.
Co możemy zrobić?
Choć prognozy są niepokojące, istnieją skuteczne sposoby, by przeciwdziałać tym trendom:
- regularne badania profilaktyczne – wczesne wykrycie to połowa sukcesu
- kontrola masy ciała – utrzymywanie prawidłowej wagi znacząco zmniejsza ryzyko obu chorób
- aktywność fizyczna – nawet umiarkowany ruch regularnie wykonywany przynosi wymierne korzyści
- zbilansowana dieta – bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty i chude białko
- ograniczenie stresu – chroniczne napięcie negatywnie wpływa na metabolizm
14 listopada, w Światowy Dzień Cukrzycy, warto pamiętać, że kontrola poziomu cukru to dopiero początek drogi do zdrowia. Kompleksowa profilaktyka chorób cywilizacyjnych wymaga holistycznego podejścia do stylu życia – i to jest najbardziej efektywna strategia na przyszłość.
