Migrena – jak pokonać silny ból głowy?

Ból głowy to dolegliwość, która w większym lub mniejszym stopniu dotyka niemal każdego z nas. Jednym z najbardziej znanych jest ból migrenowy, który może dotyczyć nawet połowy dorosłej populacji. Jaka jest geneza powstawania migreny, czy istnieją czynniki ryzyka wzmagające dolegliwości bólowe oraz w jaki sposób przebiega jej leczenie – odpowiada dr n. med. Paweł Gołębiewski, neurolog z Centrum Medycznego Damiana

Czym jest migrena?

- Lekarz specjalista może stwierdzić, że pacjent cierpi właśnie na migrenę, jeżeli zdiagnozuje u niego ściśle określone, specyficzne objawy – komentuje dr n. med. Paweł Gołębiewski, z Centrum Medycznego Damiana – Ból migrenowy najczęściej występuje po jednej stronie głowy, jest bardzo intensywny, pulsujący i może trwać od 4 do 72 godzin. Chociaż pojawia się nagle, już nawet kilka dni przed atakiem, może wystąpić tzw. okres prodromalny, czyli objawy zapowiadające pojawienie się tej dolegliwości – m.in. mroczki, rozmywanie obrazu, nieodpowiednie postrzeganie kolorów czy nadwrażliwość na dźwięk. Wśród części osób, które zmagają się z tym problemem, możemy odnotować także inne objawy migrenowe. Bardzo mocnemu bólowi głowy mogą towarzyszyć nudności, wymioty, bóle oczu, nadwrażliwość na bodźce wzrokowe, słuchowe i zapachy, szumy uszne, czasem zaburzenia równowagi, zaburzenia mowy, drętwienia kończyn. Aktywność fizyczna, nawet wykonywanie czynności codziennych zwykle nasilają objawy migreny. Może to wymuszać przerwanie pracy lub nauki i konieczność położenia się. Dodatkowo, bardzo często obserwowane jest również rozdrażnienie, pogorszenie samopoczucia oraz brak chęci do wykonywania codziennych obowiązków – dodaje.

Klasyfikacja bólów migrenowych

Autorzy Międzynarodowej Klasyfikacji Bólów Głowy (ICDH-3 beta) wyszczególnili i opisali ponad 280 dolegliwości bólowych głowy występujących wśród całej populacji1. Wśród nich znajduje się również typologia odmian migrenowych. Podstawowy podział wyszczególnia następujące kategorie:

Migrena z aurą – występuje wówczas, gdy dolegliwości bólowe poprzedzone są najczęściej objawami zaburzeń widzenia takimi jak mroczki przed oczami, czy zaburzenia ostrości widzenia. Aura migrenowa może ponadto przejawiać się innymi (rzadko występującymi) dolegliwościami – m.in. uczuciem mrowienia, niedowładem czy niedoczulicą. Zazwyczaj ustępują one po kilkunastu minutach, jednak w niektórych przypadkach mogą utrzymać się nawet kilka dni. Szacuje się, że stanowi ona ok. 20 proc. wszystkich zdiagnozowanych przypadków.
Migrena bez aury, zwana prostą – ten rodzaj bólu migrenowego nie jest poprzedzany wyżej wymienionymi dolegliwościami neurologicznymi, choć podczas napadu mogą pojawić się inne objawy – m.in. wymioty, nudności, nadwrażliwość na bodźce czuciowe. Ten rodzaj dolegliwości występuje zdecydowanie częściej i stanowi ok. 80 proc. przypadków migrenowych.
Migrena oczna lub siatkówkowa – dominują w niej zaburzenia widzenia pod postacią niedowidzenia połowiczego lub nawet pełnego zaniewidzenia na jedno oko. Objawom mogą towarzyszyć nudności i wymioty, a sam ból głowy nie musi być mocno odczuwalny.
Migrena skojarzona lub porażenna – bólowi głowy towarzyszą tak zwane objawy ubytkowe pod postacią niedowładów, czy ciężkich zaburzeń mowy, a nawet napady drgawkowe.

Gdzie tkwi źródło problemu?

Wystąpienie migreny może być konsekwencją oddziaływania różnych czynników „wyzwalających” pojawienie się dolegliwości bólowych. Należą do nich przede wszystkich:

Czynniki genetyczne – duża ilość przypadków występowania migreny posiada charakter dziedziczny. Jeżeli przynajmniej u jednego z rodziców zdiagnozowano ból migrenowy, ryzyko jego wystąpienia wśród dzieci wzrasta do 45 proc.
Czynniki środowiskowe – wśród nich znajdują się m.in.: stres, zbyt długa ekspozycja na promienie słoneczne, zbyt długie korzystanie z urządzeń elektronicznych (komputer, telewizor, telefon komórkowy), niewyspanie lub zbyt długie spanie (np. w dni wolne od pracy), niedobór płynów w organizmie, spożywanie określonych produktów spożywczych, warunki atmosferyczne (zmiana lub pogorszenie pogody).
Czynniki hormonalne – dotyczące głównie kobiet, wynikające z naturalnego cyklu hormonalnego oraz jego zaburzeń, okresu ciąży i laktacji, a także stosowania środków hormonalnych, w tym antykoncepcji.
Choroby układu naczyniowego – rzadko dolegliwości bólowe są spowodowane towarzyszącymi zaburzeniami naczyniowymi, takimi jak rozwarstwienia tętnic, naczyniaki tętniczo-żylne, zapalenia naczyń tętniczych, czy zakrzepica żył mózgowia.
Inne czynniki neurologiczne i ogólnoustrojowe – infekcje z zajęciem części układu nerwowego, np. opon mózgowo-rdzeniowych lub nerwów czaszkowych, szczególnie nerwu trójdzielnego -mogą doprowadzić do wystąpienia dolegliwości przypominających migrenowe.

Problem z głowy

Postępowanie lecznicze posiada dwa zasadnicze cele – łagodzenie dolegliwości bólowych i ewentualnych dodatkowych objawów (tzw. leczenie doraźne) podczas ataku oraz zmniejszenie częstotliwości ich występowania (tzw. leczenie profilaktyczne).

- Łagodzenie bólu następuje w wyniku przyjęcia odpowiednich środków farmakologicznych – mówi dr n. med. Paweł Gołębiewski, z Centrum Medycznego Damiana – Chociaż leki dobiera się indywidualnie do każdego pacjenta, to lekarze specjaliści korzystają z dwóch głównych grup leków. Pierwsza grupa to tryptany, leki uznawane za najskuteczniejsze w przerywaniu bólu migrenowego. Przykładami tych substancji są sumatryptan, zolmitryptan, rizatryptan, czy eletryptan. Poza nimi stosuje się powszechnie znane preparaty, takie jak paracetamol, kwas acetylosalicylowy, sumatryptan, diklofenak, ketoprofen, metamizol czy ibuprofen, dostępne zwykle bez recepty. Wymienione leki mogą być również uzupełnione innymi środkami, hamującymi objawy towarzyszące migrenie – np. wymioty czy nudności. Leczenie profilaktyczne zaleca się pacjentom, u których napady bólu migrenowego występują kilka razy w miesiącu, a stosowanie powyżej wymienionych substancji nie przynosi wyraźnej poprawy. Polega ono przede na zaleceniu codziennego stosowania jednego z następujących środków farmakologicznych: metoprolol, propranolol, flunaryzyna, kwas walproinowy czy topiramat. W leczeniu migreny bardzo pomocna jest również obserwacja samego siebie, swoich przyzwyczajeń, nawyków i codziennych czynności. Warto w tym celu prowadzić dzienniczek, w którym można odnotowywać okoliczności występowania napadów migreny. Ten rodzaj bólu często występuje w następstwie nieregularnego trybu życia – np. nieustabilizowanej pory zasypiania i wstawania – dodaje.