Wyczerpanie i nadpobudliwość nawet podczas wakacji
Według danych Eurostat z 2024 roku, obywatele Polski należą do grona najbardziej przepracowanych społeczeństw w ramach Unii Europejskiej. Wciąż borykamy się z poważnymi trudnościami w osiągnięciu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Ta sytuacja nieuchronnie prowadzi do przewlekłego zmęczenia, a nawet zaburzeń psychicznych. Jednocześnie nie dysponujemy umiejętnościami prawdziwego relaksu, całkowitego odłączenia się od obowiązków służbowych. Kontrolujemy korespondencję elektroniczną podczas pobytu na plaży i reagujemy na bieżące sprawy. Pojawia się również fenomen poststurlopowej depresji – spadku nastroju po zakończeniu wyjazdu.
Damian Abramowicz, ekspert w zakresie motywacji i treningu mentalnego, podkreśla aktualność tej problematyki: „Kwestia jakości regeneracji nabiera coraz większego znaczenia w dyskursie publicznym. Sam fakt wyjazdu nie gwarantuje magicznej transformacji. Wakacyjna melancholia stanowi rzeczywiste zjawisko, szczególnie dotykające osoby funkcjonujące w intensywnym trybie życia, obciążone licznymi zobowiązaniami, które całoroczne oczekiwania wiążą z jedynym wymarzonym urlopem."
Charakterystycznymi objawami są: przewlekłe wyczerpanie, utrata motywacji do aktywności zawodowej, frustracja, prokrastynacja, obniżony nastrój oraz smutek. Również myśli o zbliżającym się końcu urlopu i powrocie do całorocznej intensywnej pracy potrafią skutecznie odebrać radość z odpoczynku. Doświadczamy napięcia, nerwowości i rozproszenia uwagi.
Dodatkowym obciążeniem stają się wszystkie aspekty logistyczne związane z przygotowaniem wypoczynku, a następnie organizacją pobytu, ewentualnie opieką nad dziećmi. To również generuje napięcie i konflikty, co nie sprzyja relaksacji – podstawowemu celowi urlopu.
Urlop jako naturalny element dbania o siebie
W codziennym funkcjonowaniu obciążamy siebie nadmiarem zobowiązań, wypełniając kalendarz od świtu do późnych godzin wieczornych. Brakuje czasu na prawdziwe przerwy, chwile nudy czy reset. Identyczne podejście prezentujemy podczas wakacji. W rezultacie cały rok zostaje szczelnie zaplanowany, lecz bez miejsca na autentyczną regenerację.
„Polskie społeczeństwo dopiero buduje świadomość well-beingu i troski o siebie. Brakuje nam edukacji w zakresie odpoczynku oraz umiejętności rezygnacji z ciągłej aktywności. Szczególnie pokolenia millenialsów i starszych nie opanowały tych kompetencji. Częstokroć podczas urlopu realizujemy długie listy atrakcji do zwiedzenia, koncentrujemy się na dokumentowaniu pobytu w mediach społecznościowych lub ciągle myślimy o sprawach zawodowych. Zabieramy laptopy, odbieramy służbowe połączenia" – wyjaśnia ekspert.
Negatywny wpływ na jakość odpoczynku mają również: nadużywanie alkoholu, wybór ofert all inclusive bez umiaru, przejadanie się oraz nieregularny rytm snu. Te wszystkie czynniki sprawiają, że z urlopu wracamy bardziej wyczerpani niż przed wyjazdem.
„Zdarza się również, że doskwiera nam poczucie winy związane z odpoczywaniem. Uważamy, że nie zasługujemy na urlop lub nie stać nas na niego finansowo. Bombardujemy siebie nadmierną ilością niepotrzebnych myśli, które odbierają radość z regeneracji. Traktowanie urlopu jako nagrody za rok intensywnej pracy to fundamentalny błąd. Wypoczynek powinien stanowić naturalny element troski o siebie, regeneracja musi pozostawać w równowadze z aktywnością zawodową."
Strategie zapobiegania wakacyjnej melancholii
W przypadku przedłużających się objawów ponad kilka tygodni, wskazane jest skonsultowanie się ze specjalistą. Można jednak podjąć szereg działań w ciągu roku, które pomogą w zarządzaniu czasem, znalezieniu przestrzeni na odpoczynek i porzuceniu przekonania o „zasługiwaniu" jedynie na jeden wyjazd rocznie.
Damian Abramowicz podkreśla: „W zarządzaniu czasem prywatnym i zawodowym kluczowe jest znalezienie równowagi między obiema sferami życia. Gdy samodzielnie nie potrafimy tego osiągnąć, warto skorzystać z pomocy trenerów mentalnych lub obserwować praktyki innych osób. Osobiście również przeszedłem przez fazę, gdy odpoczynek wydawał się nieosiągalny."
Skutecznymi metodami mogą być:
- Planowanie kolejnych, nawet krótkich wyjazdów jako źródła motywacji
- Wykorzystywanie city break'ów poza sezonem przy korzystnych cenach
- Weekendowe wyjazdy poza miasto (nie muszą być kosztowne)
- Kategoryczne oddzielenie pracy od czasu wolnego
- Nauka stawiania granic i rezygnacji z kontroli
„Świat rzeczywiście się nie zawali, gdy przez kilka dni nie sprawdzimy poczty elektronicznej podczas urlopu" – podkreśla ekspert.
Właściwe przygotowanie do wypoczynku – delegowanie zadań, zapewnienie zastępstwa, finalizacja najważniejszych spraw – znacząco wspomaga regenerację bez dodatkowego stresu. Podczas samego urlopu należy pozwolić sobie na autentyczny relaks, mądrze korzystać z dostępnych udogodnień oraz ograniczyć używanie urządzeń elektronicznych na rzecz tradycyjnych form wypoczynku, jak czytanie książek.
Te wszystkie działania przyczynią się do rzeczywistej regeneracji i zapobiegną spadkowi formy oraz wakacyjnej melancholii po powrocie.
