Sen pod lupą naukowców

W badaniu opublikowanym w „Health Data Science” analizowano dane 88 461 dorosłych uczestników UK Biobank. Zamiast opierać się na ankietach, naukowcy wykorzystali akcelerometry, czyli urządzenia monitorujące aktywność, które przez całą dobę mierzyły:

• porę zasypiania i długość snu,

• stabilność rytmu dzień–noc,

• jakość snu — m.in. liczbę wybudzeń i efektywność regeneracji.

Uczestników obserwowano średnio przez 6,8 roku, monitorując rozwój nowych chorób. Najważniejsze wyniki dodatkowo potwierdzono w amerykańskim badaniu NHANES.

170 chorób powiązanych z zaburzeniami snu

Naukowcy odkryli zależność między jakością i regularnością snu a aż 172 chorobami. W przypadku 42 z nich osoby z najbardziej rozregulowanym snem miały co najmniej dwukrotnie wyższe ryzyko zachorowania w porównaniu z osobami o najbardziej stabilnych nawykach.

Najsilniejsze zależności dotyczyły m.in.:

• ponad 3-krotnie wyższego ryzyka niesprawności fizycznej związanej z wiekiem u osób z zaburzonym rytmem dzień–noc,

• ponad 2-krotnego wzrostu ryzyka zgorzeli przy rozchwianym rytmie dobowym,

• dwukrotnie większego prawdopodobieństwa włóknienia i marskości wątroby u osób zasypiających po godz. 00:30 (w porównaniu do zasypiania między 23:00 a 23:30).

W przypadku niektórych schorzeń część ryzyka była wyjątkowo silnie związana ze snem:

• ok. 37% w chorobie Parkinsona,

• ok. 36% w cukrzycy typu 2,

• ok. 22% w ostrym uszkodzeniu nerek.

Dlaczego rytm jest ważniejszy niż sama długość snu?

Jednym z najważniejszych wniosków badaczy jest to, że o zdrowiu dużo bardziej decyduje regularność snu, a nie tylko liczba godzin. Liczy się:

• czy kładziemy się spać i wstajemy o podobnych porach,

• czy rytm dzień–noc jest stabilny,

• czy unika się dużych różnic między tygodniem a weekendem.

– Regularność snu jest kluczowym, a często ignorowanym elementem zdrowego stylu życia – podkreśla prof. Shengfeng Wang. – Musimy poszerzyć definicję higieny snu tak, aby obejmowała również jego rytm, nie tylko długość.

Badanie obaliło również popularny mit, że „długi sen” (powyżej 9 godzin) jest automatycznie niezdrowy. Po obiektywnej analizie naukowcy zauważyli go tylko w jednym przypadku — wcześniejsze publikacje były najprawdopodobniej zniekształcone przez osoby, które spały mało, ale długo leżały w łóżku z powodu bezsenności lub słabej jakości snu.

Co to oznacza dla nas?

Choć często koncentrujemy się na tym, ile śpimy, wyniki tego badania sugerują, że dla zdrowia metabolicznego, hormonalnego i ogólnej kondycji organizmu kluczowe jest kiedy śpimy i czy robimy to regularnie.

Nawet najlepsza dieta i aktywność fizyczna nie zrównoważą konsekwencji chronicznej nieregularności snu.
Zdrowy rytm dobowy to fundament — dla wątroby, mózgu, hormonów i całego układu odpornościowego.