Przyczyny zapalenia jelit
Zapalenie jelit może mieć różne podłoże. Do najczęstszych przyczyn należą:
-
Choroby zapalne jelit (IBD) – takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Są to przewlekłe, autoimmunologiczne schorzenia, w których układ odpornościowy atakuje własne tkanki jelit.
-
Infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze – np. Salmonella, Campylobacter, Clostridium difficile.
-
Nietolerancje pokarmowe i alergie – np. nietolerancja laktozy, celiakia (nietolerancja glutenu).
-
Stosowanie niektórych leków – np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub antybiotyków, które mogą zaburzyć mikrobiom jelitowy.
-
Stres i zaburzenia psychosomatyczne – długotrwały stres może wpływać na funkcjonowanie przewodu pokarmowego i sprzyjać rozwojowi stanów zapalnych.
Objawy zapalenia jelit
Objawy mogą się różnić w zależności od przyczyny i lokalizacji zapalenia, ale do najczęstszych należą:
-
Bóle brzucha i skurcze jelit
-
Biegunka (często z domieszką krwi lub śluzu w przypadku IBD)
-
Wzdęcia, gazy
-
Utrata apetytu i spadek masy ciała
-
Zmęczenie i osłabienie
-
Gorączka (przy infekcyjnych zapaleniach)
-
Niedobory witamin i minerałów (w wyniku upośledzonego wchłaniania)
W przewlekłych przypadkach mogą również występować objawy pozajelitowe, takie jak bóle stawów, zmiany skórne czy zaburzenia widzenia.
Leczenie dietą – jak wspomagać regenerację jelit?
Dieta w leczeniu zapalenia jelit ma na celu złagodzenie objawów, zmniejszenie stanu zapalnego, odbudowę mikrobiomu jelitowego i poprawę ogólnego stanu odżywienia. Oto główne zasady:
1. Dieta eliminacyjna i indywidualizacja jadłospisu
W pierwszej kolejności warto wyeliminować produkty, które mogą nasilać stan zapalny, takie jak:
-
gluten (szczególnie przy celiakii i wrażliwości nieceliakalnej),
-
laktoza,
-
cukier rafinowany,
-
alkohol, kofeina, ostre przyprawy.
Warto stopniowo wprowadzać produkty, obserwując reakcję organizmu.
2. Dieta łatwostrawna
W fazie ostrej stanu zapalnego zalecana jest dieta łatwostrawna, uboga w błonnik nierozpuszczalny, czyli unikanie surowych warzyw, owoców ze skórką, orzechów, nasion i produktów pełnoziarnistych.
3. Dieta przeciwzapalna
Zaleca się spożywanie produktów bogatych w naturalne substancje przeciwzapalne:
-
tłuste ryby morskie (źródło omega-3),
-
oliwa z oliwek extra virgin,
-
siemię lniane i chia,
-
warzywa gotowane na parze,
-
fermentowane produkty (kiszonki, kefir, jogurt naturalny bez dodatku cukru),
-
kurkuma, imbir, czosnek.
4. Odbudowa mikrobiomu jelitowego
Po epizodzie zapalenia, a szczególnie po antybiotykoterapii, kluczowe jest wspieranie mikroflory jelitowej:
-
probiotyki (np. Lactobacillus, Bifidobacterium),
-
prebiotyki (błonnik rozpuszczalny z bananów, topinamburu, cykorii),
-
kiszonki i zakwasy (np. z buraków).
5. Nawodnienie i elektrolity
W przypadku biegunek bardzo ważne jest nawodnienie i uzupełnianie elektrolitów – warto sięgać po wodę mineralną, napary ziołowe (np. rumianek, mięta), a także naturalne buliony warzywne.
Kiedy skonsultować się z lekarzem?
Dieta jest ważnym elementem leczenia, ale nie zastąpi diagnostyki i opieki specjalisty. W przypadku długotrwałych lub nawracających objawów należy wykonać badania (np. kał, krew, kolonoskopię) i skonsultować się z gastroenterologiem lub dietetykiem klinicznym. Nieleczone zapalenia jelit mogą prowadzić do powikłań, takich jak niedożywienie, przetoki czy nawet nowotwory.
Zapalenie jelit to złożony problem zdrowotny, który wymaga indywidualnego podejścia. Dieta może znacząco przyczynić się do złagodzenia objawów i regeneracji jelit, ale powinna być dobrana pod opieką specjalisty. Świadome odżywianie, unikanie produktów prozapalnych i wspieranie mikrobiomu to klucz do zdrowia jelit i całego organizmu.
