Wątroba

 

Położenie
Leży w jamie brzusznej, wewnątrzotrzewnowo, w piętrze gruczołowym, w prawym podżebrzu, nabrzuszu właściwym i częściowo w podżebrzu lewym. Ma kształt trójkąta o zaokrąglonych brzegach, rozpoczyna się od X żebra w linii pachowej środkowej prawej, stąd biegnie pionowo ku górze do 7 prawej PMŻ, następnie odchyla się przyśrodkowo i dochodzi do miejsca połączenia części kostnej z chrzęstną IV prawego żebra - linia przymostkowa. Linie ciała pośrodkową przednią krzyżuje w miejscu połączenia trzonu mostka z wyrostkiem mieczykowatym, następnie wchodzi do 5 lewej PMŻ i biegnie w niej, nie przekraczając linii środkowo - obojczykowej lewej, następnie kieruje się ku dołowi i na prawo, wychodzi spod lewego łuku żebrowego w miejscu połączenia chrząstki żebra VIII z VII, linie pośrodkową ciała przednią krzyżuje ponownie w 1/3 górnej odległości między wyr. mieczykowatym a pępkiem i wchodzi pod prawy łuk żebrowy w miejscu połączenia chrząstki żebra IX z VIII - ponadto rzut dna pęcherzyka żółciowego. Biegnie następnie pod prawym łukiem żebrowym nie wystając spod niego i dochodzi do punktu wyjścia.

Wielkość i wymiary
Kształt skośnie ściętego jajka z zachowanym tępym końcem wypukłością zwróconego ku górze. Wymiary - wym. prz. tylny 12-15 x pionowy 15-20 x poprz. 22-24 cm.Waga 1500-1700 g.

Sąsiedztwo płatów
BR>lewy płat - z żołądkiem, brzusznym odcinkiem przełyku,
płat czworoboczny - odźwiernik i opuszka XII-icy
prawy płat - z częścią zstępującą XII-icy, zgięciem wątrobowym okrężnicy, prawą nerką, prawym nadnerczem i pęcherzykiem żółciowym.
Powierzchnia przeponowa wątroby sąsiaduje z przeponą.

Budowa (w tym histologiczna)
Wątroba jest zbudowana z 2 płatów - prawego i lewego. Dodatkowo wyróżnia się na powierzchni trzewnej płat czworoboczny i ogoniasty należące do płata prawego. Wątroba jest pokryta torebką Glissona otoczona otrzewną. W wątrobie wyróżniamy 2 powierzchnie - przeponową i trzewną łączące się ze sobą z przodu brzegiem dolnym. Z tyłu powierzchnia przeponowa przechodzi w trzewną nie wytwarzając ostrego brzegu, miejscem przejścia jest tylna część powierzchni przeponowej, zwane polem nagim [area nuda].Jest to miejsce nie pokryte otrzewną, zrośnięte z przepona. Na powierzchni przeponowej granicą między płatem prawym a lewym jest miejsce odejścia więzadła sierpowatego [lig.falciforme hepatis], a na powierzchni trzewnej rowek strzałkowy lewy.

Opis powierzchni trzewnej
na powierzchni trzewnej widoczne są 2 rowki strzałkowe: prawy i lewy oraz łączące je wrota wątroby [porta hepatis]. Pomiędzy rowkami strzałkowymi widoczne są: do przodu od wrót wątroby - płat czworoboczny [lobus quadratus] do tyłu od wrót wątroby - płat ogoniasty [lobus caudatus]. Płaty te są wydzielone z płata prawego przez rowek strzałkowy.

[-------]

Na płacie lewym wyróżniamy wycisk żołądkowy [impressio gastrica] i wycisk przełykowy [impressio esophagea].Po prawej stronie od wycisku żołądkowego wyróżniamy wyniosłość - guz sieciowy [tuber omentale].

Na płacie czworobocznym widoczny jest wycisk odźwiernikowy [impressio pylorica].

Na płacie ogoniastym w pobliżu wrót wątroby widoczna jest wyniosłość zwana wyrostkiem brodawkowatym [processus papillaris]. Po jego prawej stronie leży druga, nieco większa wyniosłość - wyrostek ogoniasty [processus caudatus] - jest to miejsce łączące płat ogoniasty z pozostałą częścią płata prawego. Na płacie prawym widoczne są wyciski:

• okrężniczy [impressio colica], XII-iczy [impressio duodenalis], nerkowy [impressio renalis] i nadnerczowy [impressio suprarenalis].
• w rowku strzałkowym lewym wyróżniamy:
  • Część przednia leżąca do przodu od wrót wątroby - szczelina więzadła obłego [fissura ligamenti teretis],zawiera więzadło obłe wątroby [lig.teres hepatis] - pozostałość po ż. pępkowej lewej.
  • Część tylna leżąca do tyłu od wrót wątroby - szczelina więzadła żylnego [fissura ligamentum venosi],zawiera więzadło żylne Arancjusza [lig. venosum Arantii] - pozostałość po przewodzie żylnym Arancjusza. Więzadło to biegnie w przedłużeniu więzadła obłego wątroby - od lewej gałęzi ż.wrotnej do z.głównej dolnej.
• w rowku strzałkowym prawym wyróżniamy:
  Wrota wątroby [porta hepatis]:
  leżą pomiędzy rowkami strzałkowymi, do przodu od płata ogoniastego, a do tyłu od płata czworobocznego. We wrotach po stronie prawej z połączenia przewodu wątrobowego prawego [ductus hepaticus dexter] i lewego [ductus hepaticus sinister] powstaje przewód wątrobowy wspólny [ductus hepaticus communis]. Po jego lewej stronie tętnica wątrobowa właściwa [a. hepatica propria] dzieli się na gałąź prawą i lewą. Od gałęzi prawej odchodzi a. cystica. Do tyłu od tych tworów żyła wrotna [v. portae] dzieli się na gałąź prawą i lewą. Ponadto przez wrota wątroby przechodzą naczynia chłonne oraz włókna nerwowe autonomiczne splotu wątrobowego.
  
  Budowa histologiczna
  Jest otoczona łącznotkankową torebką Glissona. Tkanka łączna wnika od torebki w miąższ wątroby, dzieląc go na zraziki. Zraziki [lobuli hepatis] mają charakterystyczny kształt graniastosłupów o podstawie sześciokątnej, stąd określenie - zraziki heksagonalne. W narożach każdego zrazika biegną tzw.tetrady czyli 4 twory przebiegające razem. Tetrada jest utworzona przez: - t.międzyzrazikową [a. interlobularis] - z.międzyzrazikową [v .interlobularis] - przewodzik międzyzrazikowy [ductulus interlobularis] - naczynie chłonne W centrum zrazika biegnie żyła śródzrazikowa [v. interlobularis],do której odchodzą naczynia zatokowe - sinusoidy, biegnące od obwodu zrazika. Pomiędzy 2 naczyniami zatokowymi leżą 2 rzędy komórek hepatocytów zwróconych do siebie biegunami żółciowymi a do naczyń zatokowych - biegunami naczyniowymi. Dzięki temu, że biegun żółciowy hepatocytu sąsiaduje z drugim pomiędzy błonami komórkowymi 2 sąsiadujących hepatocytów tworzy się kanalik żółciowy - utworzony przez sumę tych 2 rowków.
  
  Umocowanie
  
  Otrzewna wątroby
  wątroba jest pokryta otrzewną z wyjątkiem pola nagiego, rowków strzałkowych i wrót wątroby. Pole nagie jest to miejsce zrostu wątroby z przeponą. Otrzewna otaczająca pole nagie nosi nazwę więzadła wieńcowego wątroby [lig. coronarium hepatis].Wyróżniamy w nim blaszkę przednią i tylną (odpowiednio do przodu i do tyłu od area nuda).
  
  Blaszka przedniaschodzi z prawego płata na przeponę, tworząc więzadło wątrobowo - przeponowe [lig. hepatophrenicum].
  
  Blaszka tylnaschodzi z prawego płata na tylna ścianę brzucha, tworząc więzadło wątrobo wo  -nerkowe [lig.hepatorenale].
  
  Obie blaszki na płacie lewym łączą się ze sobą, biegną razem, tworzą więzadło trójkątne lewe [lig. triangulare sinistrum],dochodzące do przepony. Na płacie prawym blaszki nie łączą się - dochodzą do siebie pod większym kątem - tworzą więzadło trójkątne prawe [lig. triangulare dextrum],dochodzące do przepony. Otrzewna schodząc z powierzchni przeponowej - na granicy płata prawego i lewego tworzy więzadło sierpowate wątroby [lig. falciforme hepatis],biegnące do przepony i przedniej ściany jamy brzusznej do wysokości pępka (w jego dolnym brzegu biegnie więzadło obłe wątroby).
  
  Otrzewna schodząc z powierzchni trzewnej wątroby, tworzy sieć mniejszą [omentum minus],która przyczepia się do wrót wątroby i szczeliny więzadła żylnego.
  
  • Część przednią leżącą do przodu od wrót wątroby - dół pęcherzyka żółciowego [fossa vesicae felleae],zawiera pęcherzyk żółciowy [vesica fellae]
  • Część tylna leżąca do tyłu od wrót wątroby - rowek żyły głównej dolnej [sulcus venae cavae inferioris] - zawiera żyłę główna dolną.
  • Ciśnienie wewnątrzbrzuszne
  • Zrost pola nagiego z przeponą
  • Więzadło wieńcowe i więzadło sierpowate wątroby
  • Umocowanie żyły głównej dolnej w swoim rowku na powierzchni trzewnej wątroby
  • [lig. venae cavae inferioris]

[-------]

Unaczynienie
-Unaczynienie czynnościowe - rozgałęzienia ż.wrotnej.
-Unaczynienie odżywcze - ok.40 % krwi - rozgałęzienia t.wątrobowej wspólnej - powstaje z podziału t. wątrobowej wspólnej na t. wątrobową właściwą i t. żołądkow o -dwunastniczą. Biegnie w lig. hepato-duodenale, po lewej stronie w stosunku do przewodu żółciowego wspólnego, a do przodu od v. portae. Po dojściu do wrót wątroby dzieli się na gałąź prawą i lewą,które wchodzą do odpowiedniego płata wątroby. Od gałęzi prawej odchodzi t. pęcherzyka żółciowego. W płatach gałęzie dzielą się na gałęzie górne i dolne i dalej przednie i tylne, od których odchodzą tt. międzyzrazikowe, z których krew wpływa do naczyń zatokowych zrazika wątroby.

W tych naczyniach następuje wymieszanie krwi tętniczej unaczynienia odżywczego z krwią żylną unaczynienia czynnościowego.

Odpływ krwi żylnej z wątroby (wspólny dla obu typów unaczynienia) - krew odpływa z naczyń zatokowych do żyły śródzrazikowej [v. interlobularis]. Żyły te uchodzą do żył podzrazikowych [vv. sublobulares],które łączą się w 2-3 żył wątrobowych, które uchodzą do żyły głównej dolnej w trakcie jej przebiegu przez rowek żyły głównej dolnej na wątrobie.

Odpływ chłonki
wyróżniamy 2 grupy naczyń chłonnych - głębokie i powierzchowne. Naczynia chłonne głębokie biegną:

Unerwienie
pochodzi ze splotu wątrobowego - splot autonomiczny otaczający t. wątrobową właściwą. W tym splocie biegną włókna sympatyczne pozazwojowe ze splotu trzewnego i włókna parasympatyczne przedzwojowe od nerwów błędnych. Zwój ten jest splotem uzwojonym - zawiera zwoje parasympatyczne.

Funkcja

• Z rozgałęzieniami żyły wrotnej do ww. chł. wątrobowych we wrotach wątroby, stąd wzdłuż a. hepatica propria do ww. chł .trzewnych.
• Z żż. wątrobowym i,następnie wzdłuż  ż.głównej dolnej do ww   .chł. śródpiersiowych
  Naczynia chłonne powierzchowne:
• Z powierzchni trzewnej - do ww. chł. wątrobowych a z nich wzdłuż  a.hepatica propria do ww. chł .trzewnych.
• Z części środkowej powierzchni przeponowej naczynia biegną poprzez więzadło sierpowate wątroby, przechodzą przez trójkąt mostkowo - żebrowy Larey'a w przeponie i uchodzą do ww. chł. zamostkowych.
• Z bocznych części powierzchni przeponowej naczynia biegną w 2 kierunkach:
  a. jedne przechodzą przez przeponę do ww. chł. śródpiersiowych
  b. inne biegną do ww. chł. lędzwiowych
• Produkcja żółci - 500-1000 ml/dobę
• Produkcja białek krwi z wyjątkiem gamma-globulin
• Detoksykacja przez wiązanie z H2SO4 i kwasem glukuronowym
• Udział w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów - magazyn glukozy w postaci glikogenu, rozkład i synteza białek
• Produkcja czynników krzepnięcia
• Inaktywacja hormonów
• Magazyn witamin A, D , B12
• Spichrzanie glikogenu i żelaza (Fe)
• Magazyn krwi
• Termoregulacja - krew opuszcza ją cieplejsza o 1 stopień Celcjusza
• W okresie płodowym - narząd krwiotwórczy

www.fit.pl