Skąd się wzięła dieta pegan?
Twórcą koncepcji diety pegan jest dr Mark Hyman, amerykański lekarz zajmujący się medycyną funkcjonalną. Zauważył on, że wiele osób poszukuje sposobu odżywiania, który ograniczałby produkty wysoko przetworzone, cukry i nadmiar tłuszczów nasyconych, jednocześnie zapewniając bogactwo składników odżywczych. Dieta pegan powstała z idei, by czerpać korzyści z dwóch na pozór sprzecznych filozofii: diety paleo – inspirowanej jadłospisem naszych przodków łowców-zbieraczy oraz weganizmu – całkowicie wykluczającego produkty pochodzenia zwierzęcego.
Na czym polega dieta pegan?
Choć nazwa sugeruje równe połączenie paleo i weganizmu, w praktyce dieta pegan to przede wszystkim roślinny model żywienia (ok. 75%) z ograniczonym udziałem wybranych produktów odzwierzęcych (ok. 25%). Kluczowe zasady to:
-
Dominacja warzyw i owoców – zwłaszcza tych o niskim indeksie glikemicznym.
-
Unikanie zbóż i roślin strączkowych – tak jak w diecie paleo, z uwagi na zawartość lektyn i glutenu.
-
Ograniczone ilości mięsa i ryb – najlepiej pochodzących z ekologicznych, zrównoważonych hodowli.
-
Tłuszcze dobrej jakości – przede wszystkim oliwa z oliwek, awokado, orzechy i nasiona.
-
Eliminacja produktów wysoko przetworzonych, nabiału, rafinowanego cukru oraz olejów roślinnych o wysokiej zawartości kwasów omega-6.
Plusy diety pegan
-
Duża ilość warzyw i owoców sprzyja dostarczaniu witamin, minerałów i błonnika, co wspiera zdrowie metaboliczne.
-
Ograniczenie żywności przetworzonej pomaga zmniejszyć stan zapalny i ryzyko chorób cywilizacyjnych.
-
Zrównoważone spożycie produktów zwierzęcych może być korzystne dla osób, które chcą ograniczyć mięso, ale nie chcą całkowicie z niego rezygnować.
-
Nacisk na jakość, a nie ilość – w diecie pegan ważne jest źródło pochodzenia żywności.
Kontrowersje i ograniczenia
Choć idea wygląda atrakcyjnie, dieta pegan ma również istotne wady:
-
Wykluczenie roślin strączkowych i większości zbóż – utrudnia pokrycie zapotrzebowania na białko i błonnik w diecie roślinnej.
-
Ryzyko niedoborów – m.in. wapnia (przy braku nabiału), witaminy B12, żelaza czy jodu.
-
Trudność w codziennym stosowaniu – dieta wymaga dużej wiedzy, planowania i często wyższych kosztów zakupów.
-
Brak długoterminowych badań naukowych – obecnie nie ma wystarczających danych potwierdzających, że dieta pegan jest skuteczniejsza od innych dobrze zbilansowanych modeli żywienia.
Hit czy mit?
Dieta pegan niewątpliwie ma zalety: odciąża organizm od przetworzonej żywności, zachęca do jedzenia większej ilości warzyw i tłuszczów roślinnych wysokiej jakości. Jednak połączenie paleo i weganizmu – dwóch wykluczających się podejść – w praktyce oznacza wiele ograniczeń, które mogą prowadzić do niedoborów. Brak strączków i zbóż odbiera diecie wiele cennych źródeł białka roślinnego i błonnika.
Podsumowując, dieta pegan to raczej ciekawostka i próba znalezienia „złotego środka” między popularnymi trendami niż uniwersalny przepis na zdrowie. Jeśli jednak ktoś decyduje się ją wypróbować, powinien zrobić to świadomie, najlepiej pod okiem dietetyka, by uniknąć potencjalnych niedoborów i zadbać o odpowiednią różnorodność w diecie.
